Yapılan araştırmalara göre tüketiciler, trafik ve çevre kirliliği tehlikelerinden sonra en büyük tehlike olarak sağlıksız üretilen gıdayı görmektedir. Tüketiciler gıda güvenliği konusunda kime ve hangi kuruluşa güveneceklerini bilmemekte ve gıda güvenliği konusunda on yıl öncesine göre daha kötü durumda olunduğuna inanmaktadır.
Sağlıklı beslenme ve sağlıklı yaşam tüm insanların en temel ihtiyaçlarıdır ve bunun sağlanabilmesi ancak gıda güvenliğini sağlamak ile mümkündür. Gıdaların neden olduğu çeşitli hastalıklar, gelişmiş ülkelerde de gelişmekte olan ülkelerde de insan sağlığını istenmeyen şekilde etkilemektedir. Bu nedenle gıda üretimi yapan lokantalar, pastaneler, oteller ve benzeri bütün işletmeler, bir yandan kaliteli üretim için kalite yönetim sistemlerine ihtiyaç duyarken, bir yandan da üretilen gıdayı güvence altına alan gıda güvenliği yönetim sistemlerinden birini kurmak ve standartlara uygun üretim yapmak zorundadırlar. Bu şekilde olası tehlikeleri en aza indirmek, ortaya çıkan hataların nedenlerini bulmak ve problemlere çözüm üretmek daha hızlı ve güvenilir olacaktır.
HACCP Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktaları Sistemi Nedir?
HACCP Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktaları Sistemi, 1960 yılında Amerikan ordusu ve astronotlar için NASA tarafından geliştirilen bir standarttır. Hatasız ve güvenli gıda üretmek amacı ile tasarlanan bu standartlar daha sonra, Amerika Gıda ve İlaç Dairesi tarafından yapılan denetimlerde referans olarak kullanılmaya başlanmıştır. Kısa süre sonra da, önce Avrupa Birliği ülkelerinde, arkasından diğer ülkelerde kullanılmaya başlanmıştır.
HACCP standardı, gıda işletmelerinde, sağlıklı gıda üretmek için gerekli olan, hammadde, çalışma ortamı, personel, ekipman ve benzeri temizlik koşullarının tespit edilmesi ve bu koşulların sağlanmasına olanak tanıyan bir kalite sistemidir. Bu standartlar sayesinde, gıdaların üretilmesi ve servis verilmesi aşamalarında tüketici açısından sağlık tehlikesi oluşturabilecek nedenler önceden tespit edilmekte ve bu nedenlerin ortadan kaldırılmasına yönelik önlemler alınmaktadır. Yani HACCP standardı gıda güvenliğini sağlamaya yönelik bir standarttır.
HACCP Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktaları Sistemi, hammadde girişinden başlayarak, gıdaların hazırlanması, işlenmesi, üretilmesi, paketlenmesi, depolanması, saklanması ve sevk edilmesine kadar gıda zinciri üzerinde her aşamada risk analizlerinin yapılmasını, ihtiyaç duyulacak noktalarda gerekli kontrol noktalarının belirlenmesini ve olası problemlerin daha ortaya çıkmadan önlenmesini sağlamaya yarayan bir sistemdir.
Gıda güvenliği konusunda ülkemizde 1998 yılında çıkarılan Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Yönetmelik, HACCP standartlarının uygulanmasını gerekli bulmuştur. 2002 yılında sonra da et, süt ve su ürünleri işleyen firmalar başta olmak üzere gıda üreten bütün firmaların aşamalı olarak HACCP Gıda Güvenliği Kalite Yönetim Sistemi standartlarına uymaları zorunlu kılınmıştır.
Türk Standartları Enstitüsü 2003 yılında TS 13001 Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktaları Yönetim Sistemi standardını yayınlamıştır. Bu standart tamamen uluslararası kabul görmüş HACCP prensiplerine dayanmaktadır ve gıda üreten firmalar ve tedarikçi firmalar için esaslar içermektedir.
2006 yılında HACCP standartlarının ve dolayısıyla TS 13001 standardının yerini, ISO 22000 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi standardı almıştır.
HACCP standartlarına uygun üretim yapan firmalar, tüketicilerde güveninin artmasında önemli bir rol oynamıştır. Bu sayede tüketiciler aldıkları gıda ürünlerinin sağlıklı ve güvenilir olduğundan emin olmuşlardır. İnsanların sağlığını tehlikeye atabilecek kritik noktalar, zamanında belirlendiği ve kontrol altına alındığı için, gıda ürünlerinin kalitesi de yükselmiştir.
BRC Food, Gıda Güvenlik Sistemi Nedir?
British Retail Consortium Standard, kısaca BRC standardı, İngiliz Perakendecilik Konsorsiyumu tarafından tasarlanan ve 1998 yılında yayınlanan bir standarttır. Söz konusu kuruluş İngiliz perakendeci firmaları tarafından kurulmuştur ve iki yıllık bir çalışmanın ardından BRC, Global Standard - Food adıyla, gıda, tüketici ürünleri ve ambalaj malzemeleri için gerekli koşulları belirleyen bu standart hazırlanmıştır.
Önceleri sadece denetimlerde kullanılan bu standart, 2002 yılında revize edilmiş ve bu sırada standarda belgelendirme koşulları ilave edilmiştir. 2003 yılından itibaren de onaylı bir standard olarak uygulanmaya başlanmıştır.
Dünyada gıda güvenliğinin gelişmesine destek olan BRC Food standardı, uluslararası alanda kabul görmüştür ve mevcut gıda güvenliği standartlarını kapsayan bir yapıya sahiptir.
BRC Food, Gıda Güvenlik Sistemi standardı, gıda üretici firmalarda minimum hijyen koşullarının sağlanmasını hedeflemiştir. Bunun için de işletmeler şu temel kriterlere uymak zorundadır:
- HACCP standardı (BRC Food standardının uygulanabilmesi için ön koşul işletmede HACCP standardı kurulmuş ve yönetiliyor olmalıdır)
- Kalite Yönetim Sistemi standardı (aynı şekilde işletmede ISO 9001 standartları uygulanıyor olmalıdır)
- Çevre standartları
- Ürün kontrol yöntemleri
- Süreç kontrol yöntemleri
- Personel yeterliliği ve hijyeni standartları
BRC Food standardı, gıda güvenliğini sağlamaya yöneliktir. Sağlıklı gıda üretmek için gerekli hijyen koşullarının, çalışanlar, makine ve ekipmanları, hammaddeler, çevre ve benzeri her noktada belirlenmesi ve bu koşulların sağlanmasını temin eden bir sistemdir.
BRC Food Standardının Yapısı Nasıldır?
BRC Food, Gıda Güvenlik Sistemi standardını uygulamak isteyen gıda firmaları veya tedarikçi firmaları, herşeyden önce standartların öngördüğü kategoriler arasından kendileri için en uygun kategoriyi belirlemek zorundadırlar. BRC Food standardı, gıdanın işleniş şekline göre farklı gruplama yapmıştır. Birbirinden farklı bu altı kategori şunlardır:
- İşlenmemiş et ve balık ürünleri (kırmızı ve beyaz et, işlenmemiş et, balık ve balık ürünleri)
- Üretim (taze ve dondurulmuş meyve ve sebzeler)
- Günlük yiyecekler (süt ve süt ürünleri, yumurta)
- Pişirilerek dondurulmuş yemek ya da pişirmeye hazır et ve balık ürünleri
- Çevre koşullarına dayanıklı, ısı korumalı, paketli gıda ürünleri
- Çevre koşullarına dayanıklı diğer gıda ürünleri (içecekler, kurutulmuş gıdalar, hafif gıda ürünleri ve kahvaltı tahılları, unlu mamüller, sıvı ve katı yağlar, gıda katkı maddeleri)
BRC Food Standardının İlkeleri Nelerdir?
BRC Food standardının ilkeleri şu şekilde sıralanabilir:
- Saydamlık ve dürüst ticaret anlamında yasal düzenlemelere uygunluğu temin etmek.
- Değerlendirmenin tekrarlanmasını en az seviyeye indirmek.
- Standartları ve destek süreçleri sürekli gözden geçirmek ve iyileştirmek.
- En iyi uygulamaları yaygınlaştırmak.
TS EN ISO 22000 Standardı Ne Getirmiştir?
Türk Standartları Enstitüsü tarafından 2006 yılında TS 13001 standardı iptal edilmiş ve yerine TS EN ISO 22000 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemleri - Gıda Zincirindeki Tüm Kuruluşlar İçin Şartlar adıyla yeni bir standart yayınlamıştır.
Tüketicilerin sağlıklarını etkileyen gıda kaynaklı rahatsızlıklar, zehirlenmeler, bozulmalar ve çeşitli olumsuzluklar, üretim tesislerindeki kalite ve hijyen sorunlarından kaynaklanmaktadır. ISO 22000 standardı hazırlanırken, gıda ürünlerinin üretilmesinden tüketilmesine kadar risk oluşturabilecek her kritik noktanın ürünler bazında ayrı ayrı tespit edilmesi ve bu kritik noktaların incelenerek problemlere çözüm getirilmesi yoluna gidilmiştir. Bu şekilde kritik kontrol noktaları belirlenerek riskin düşürülmesi ve engellenmesi hedeflenmiştir.
ISO 22000 standardı, gıda sektöründe uzman kişiler tarafından, olaylar teknik, sosyal ve ekonomik boyutlarıyla ele alınarak yeni bir bakış açısı ile geliştirilmiştir. Bu sayede uluslararası alanda kabul görmüş ve yaygınlaştırılmıştır. ISO 2000 standardının temel özelliği, gıda güvenliği yönetiminin ihtiyaçlarının, gıda tedarik zinciri ile uyumlu hale getirilmesidir.
Kuruluşumuz TÜRCERT Teknik Kontrol ve Belgelendirme A.Ş., BRC Food gıda belgelendirme çalışmaları ile ilgili tereddüt duyulan her konuda yardımcı olmaya hazırdır.