Bilindiği gibi CE işareti, Avrupa Birliği tarafından 1985 yılında yayınlanan Yeni Yaklaşım Direktifleri kapsamına giren ürünlerin, bu direktiflere uygun koşulları taşıdığını göstermek amacı ile ürünlerin üzerine iliştirilen bir işaretleme sitemidir. Ürünlere CE işaretinin konulması, ürünü üreten firma veya yetkili temsilcisinin ya da çok riskli ürünler için onaylanmış kuruluşunun sorumluluğundadır. Bu çerçevede yapı malzemelerinin bir kısmı da CE işaretleme sistemi kapsamına girmektedir ve bu uygulama çerçevesinde, yapı malzemeleri üreten firmalar risksiz ürünleri için kendi insiyatifleri doğrultusunda ürünleri üzerine CE işaretini koyabilirler, ya da riskli ürünler için onaylanmış kuruluş tarafından yapılacak uygunluk değerlendirme sonrasında ürünlerine CE işaretini koyabilirler.
Ancak CE işaretleme siteminin kapsamına girmeyen yapı malzemeleri de üretilmektedir. G işareti, işte bu yapı malzemelerinin piyasaya sunulması sırasında kullanılması zorunlu olan bir işarettir. G işareti, doğrudan yapı malzemesinin üzerine veya malzemeye iliştirilen bir etikete, veya malzemenin ambalajı üzerine ya da malzemeye ait ticari belgelere iliştirilerek kullanılır.
Yasal Düzenlemeler Ne Getirmektedir?
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından 2009 yılında, Yapı Malzemelerinin Tabi Olacağı Kriterler Hakkında Yönetmelik yayınlanmıştır. Bu yönetmeliğin çıkarılma amacı şudur:
- G işareti iliştirilerek piyasaya sunulmasına izin verilen yapı malzemelerinin sağlaması gereken özellikleri belirlemek.
- Ulusal ve Avrupa Birliği düzenlemelerine göre piyasaya sunulan yapı malzemelerinin, yapılarda kullanım amaçlarına uygun olup olmadığına karar verilebilmesi için sağlaması gereken kriterleri belirlemek.
Söz konusu yönetmeliğin kapsamı ise şu şekilde belirlenmiştir:
- Bina ve diğer inşaat işlerini içeren yapı işlerinde kalıcı olarak kullanılmak üzere piyasaya sunulan ürünlerin kullanım amacına uygun olup olmadığının ortaya konulması için gerekli kural ve düzenlemeler
- CE işareti iliştirilmesi zorunluluğu olmadan piyasaya sunulacak ürünlerin piyasaya sunulma koşulları ile ilgili kural ve düzenlemeler
Yapı Malzemelerinin Tabi Olacağı Kriterler Hakkında Yönetmelik, Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun’a dayanılarak çıkarılmıştır. Bu kanun, ürünlerin piyasaya sunulması, uygunluk değerlendirmesi, piyasa gözetimi ve denetimi ve bu faaliyetler ile ilgili bildirimlere ilişkin esasları belirlemektedir.
Yönetmeliğin hükümlerine göre, üzerlerine G işareti iliştirilen malzemeler, güvenli ürün olarak kabul edilir ve piyasaya sunulmasına izin verilir. Yapı malzemesinin üzerinde G işareti yoksa, bu durum güvensizlik şüphesi yaratır. Yapı malzemesi bir ürün, yapı işlerinde kalıcı olarak kullanılmak amacıyla piyasaya sunulmamışsa, bu duruma ilişkin bilgi ürünün üzerine görünür şekilde iliştirilmelidir.
Yönetmelikte G işaretine tabi yapı malzemeleri şu şekilde tanımlanmıştır:
- Bina ve diğer inşaat işlerini içeren yapı işlerinde kalıcı olarak kullanılan ürünler
- CE işaretleme sistemine tabi olmayan ürünler
Bu tanımlamaya giren yüzlerce yapı malzemesi bulunmaktadır. Bunların içinde en çok dikkat çekenleri hazır beton, inşaat demiri ve beton çelik çubuklarıdır.
TS EN 206-1 ve TS 13515 Standartları Nedir?
TS EN 206 Beton - Bölüm 1: Özellik, Performans, İmalat ve Uygunluk Standardı, farklı iklim ve coğrafik koşullara sahip bölgelerde, farklı koruma seviyelerinde ve farklı yerel deneyimlerin etkisinde uygulanacak bir standarttır. Standartta açıklanan beton sınıfları, bu farklı koşulları kapsayacak şekilde tasarlanmıştır.
TS EN 206 standardı, yerinde döküm veya prefabrik yapılar ile binaların yapısal elemanlarında kullanılan betonları kapsar. Beton, şantiyede hazırlanmış beton veya hazır beton olabilir. Standartta, betonun bileşen malzemeleri, taze ve sertleşmiş beton özellikleri ve bunların doğrulanması, beton bileşim oranları için sınırlamalar, beton özellikleri, taze betonun teslimi, imalat kontrol işlemleri ile ilgili koşullar yanında uygunluk kriterleri ve uygunluk değerlendirme esasları yer almaktadır.
TS 13515 standardı ise, TS EN 206 standardının uygulamasına yönelik tamamlayıcı bir standarttır. Bu nedenle TS EN 206 standardı sadece TS 13515 standardı ile birlikte kullanılır.
G İşareti Nasıl Uygulanır?
Yukarıda açıklanan Yapı Malzemelerinin Tabi Olacağı Kriterler Hakkında Yönetmelik (kısaca G işareti yönetmeliği) esaslarına tabi olan yapı malzemeleri, zorunlu yürürlük tarihi olan 2010 yılı Temmuz ayından itibaren Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından piyasa gözetim ve denetimi altında tutulmaktadır. Bu nedenle uygulama kapsamındaki yapı malzemelerinin, üzerlerinde G işareti olmadan piyasaya sunulmaları mümkün değildir. Aksi halde üretici firmalar Bakanlık tarafından önce uyarılır ve belge alınması için süre verilir. Süresi içinde belge alınmazsa hem firmaya para cezası uygulanır hem de ürünün piyasaya sunulması durdurulur.
Bugün G işareti olmadan piyasaya beton sürülmesi mümkün değildir. Bu açıdan betonda tek zorunlu belge G Uygunluk Belgesi olmuştur. Beton, TS EN 206-1 standardı kapsamında G Uygunluk Belgesi’ne tabidir.
Söz konusu yönetmeliğin G işareti başlıklı onuncu maddesi uygulamayı açıklamaktadır. Buna göre, üzerlerine G işareti konularak piyasaya sunulacak yapı malzemelerinin, Avrupa Birliği Komisyon kararları ile öngörülen uygunluk teyit sistemine göre uygunluk teyidinin yapılması ve bu şekilde piyasaya sunulması gerekmektedir.
Bunun sağlanması için de üretici firmanın yönetmelik ekinde verilen şu belgeleri hazırda tutması gerekmektedir:
- G İşareti (işaretin formatı yönetmelik Ek-1 (A)’da verilmiştir).
- G Uygunluk Belgesi (belgenin içereceği konular yönetmelik Ek-1 (B)’de açıklanmıştır).
- G Uygunluk Beyanı (beyanın içereceği konular yönetmelik Ek-1 (C)’de açıklanmıştır).
G işaretinin ürünlere iliştirilmesi konusunda, CE Uygunluk İşaretinin Ürüne İliştirilmesine ve Kullanılmasına Dair Yönetmelik hükümleri uygulanır.
G işareti ürünlere şu şekilde iliştirilir:
- Yapı malzemesinin üzerine
- Yapı malzemesi üzerindeki etikete
- Yapı malzemesinin ambalajına
- Yapı malzemesine ait ticari belgelere
G işareti yanında, ürünün teknik şartnamelerine bağlı olarak yapı malzemesinin özelliklerini açıklayan performans değerleri de birlikte iliştirilir.
Yapı malzemelerinin tabi olduğu uygunluk teyit sistemi, Avrupa Birliği Komisyon kararları ile öngörülmemiş ise bu durumda mevcut ulusal standartlar esas alınır.
Yönetmeliğin Ek-1 (D) maddesinde uygunluk kontrol yöntemleri açıklanmıştır. Bu yöntemler şu şekildedir:
- Yapı malzemesinin başlangıç tip deneyinden geçirilmesi
- Fabrikada elde edilen numunelerin daha önce tespit edilmiş deney programına uygun şekilde deneye tabi tutulması
- Fabrikada, pazarda veya inşaat alanında elde edilen numunelerin tarafından denetleme niteliğinde bir deneyden geçirilmesi
- Teslime hazır veya teslim edilmiş bir ürün grubu içinden seçilen örneklerin deneye tabi tutulması
- Fabrika üretim kontrolü
- Fabrika ve fabrika üretim kontrolünün uygunluk değerlendirme kuruluşu tarafından yürütülecek ilk tetkiki
- Uygunluk değerlendirme kuruluşunun fabrika üretim kontrolünü devamlı olarak gözetmesi, değerlendirmesi ve incelemesi
G İşareti Kullanmanın Üretici Firmaya Olan Faydaları
Aynı CE işaretleme sisteminde olduğu gibi G işaretleme sisteminde de yapı malzemeleri üreten firmalar bundan kazanç sağlarlar. Şöyle ki,
- Yapı malzemelerinin iç piyasaya sunulmasında herhangi bir yaptırım ile karşılaşılmaz
- Yapı malzemelerinin güvenlik ve sağlık açısından uluslararası standartlara ve temel gereklere uyumu sağlanmış olur
- Yapı malzemelerinin kullanıcı açısından daha güvenilir olmasını sağlar
- Bu yüzden karşı karşıya kalınabilecek hasar ve sorumluluk davalarının sayısı azalır
- Üretim maliyetleri düşer, firmanın verimliliği yükselir
- Firmanın rekabet gücü artar, pazar payı büyür
- Firmanın resmi izin ve yetki belgelerini alması daha kolay olur
Kuruluşumuz TÜRCERT Teknik Kontrol ve Belgelendirme A.Ş., G işareti uygunluk belgesi ve uygunluk beyanı uygulamalarında tereddüt duyulan her konuda yardımcı olmaya hazırdır.