Bir malzemenin yüzeyinde bulunan çatlaklar ve bozukluklar yani yapısal hatalar, o malzemenin kalitesini etkileyen unsurlardır. Bu unsurların bir kısmı çıplak gözle kontrol ve muayene edilerek ortaya çıkarılabilir. Bazı durumlarda bir büyüteç yardımı ile de muayene yapılabilir. Tahribatsız muayene yöntemleri içinde en basit olan ve en çabuk sonuç alınabilen yöntem, bu şekilde yapılan gözle muayene işlemidir.
İlk bakışta çok basit görünüyor olsa da yine de bu yöntemin kendine göre incelikleri bulunmaktadır. Genelde bu yöntem tahribatsız muayene yöntemlerinden herhangi biri uygulanmadan önce yapılması gereken bir çalışmadır. Diğer tahribatsız muayene yöntemleri için uygulanan standartlarda da öncelikle gözle muayene yapılması ve elde edilecek bulguların kaydedilmesi istenmektedir.
Gözle muayene yöntemi, metalik veya metalik olmayan her çeşit malzemeye uygulanabilir. Muayene sırasında yüzeylerin ulaşabilir olmasına bağlı olarak gerektiğinde endoskop gibi bir yardımcı araç da kullanılabilir.
Gözle muayene işleminin özel bir yöntemi yoktur. Olası hataların en iyi görüneceği şekilde, malzemenin yeterince aydınlık bir yerde olması yeterlidir. Malzeme çeşitli açılardan gözlenerek kontrol ve muayene işlemi gerçekleştirilir.
Tahribatsız muayene yöntemleri içinde en eskisi olan gözle muayene yöntemi için en önemli nokta, muayene edilecek malzeme veya parça ile ilgili üretim bilgilerini, çalışma koşullarını ve teknik özelliklerini bilmektir. Gözle muayene sırasında doğrudan göz teması sağlanamayan bölgeler için boroskop veya endoskop benzeri görüntüleme araçlarının kullanılması mümkündür.
Gözle Muayene İle İlgili Standartlar
Genelde gözle muayene işleminin malzemenin üretimi tamamlandıktan sonra gerçekleşmesi gerektiği düşünülür. Ancak özellikle kaynaklı işlemlerde, kaynak öncesi ve kaynak sırasında yapılacak gözle muayeneler, kaynak bittikten sonra ortaya çıkacak hataları gidermek ve üretim sonununda yapılacak kontrol işlemlerini hafifletmek açısında çok gereklidir. Tamamlanmış bir kaynak işleminde yapılacak kontrol ve muayene sadece kaliteden emin olmak içindir. Öncesinde yapılacak gözle muayene bu nedenle çok önemlidir.
Ayrıca gözle muayenenin başka avantajları da bulunmaktadır. Örneğin, hızlı ve güvenilirdir. Ekonomik bir muayene yöntemidir. Diğer tahribatsız muayene yöntemleri için uygulama öncesinde destek sağlamaktadır.
Bugün gözle muayane yöntemini uygulayan ve değerlendiren birçok test ve muayene kuruluşu bulunmaktadır. Önemli olan bu çalışmaların TS EN ISO 9712 Tahribatsız muayene - NDT personelinin kalifikasyonu ve belgelendirme - Genel özellikler standardına uygun (önceki TS 7477 EN 473 standardı) seviye 2 belgesi olan makine mühendisleri tarafından gerçekleştirilmesidir.
Yapılacak gözle muayene işlemlerinin güvenilir ve sağlıklı sonuçlar vermesi için işlemlerin standartlara uygun olarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu yöntemin uygulanmasında başvurulan standartlar şunlardır:
- TS EN 13018 Tahribatsız muayene - Gözle muayene - Genel kurallar
- TS ISO 3057 Tahribatsız muayene - Yüzey muayenesinde metolografik kopya teknikleri
- TS ISO 3058 Tahribatsız muayene - Gözle muayene araçları - Düşük büyütmeli gereçlerin seçimi
- TS EN 13927 Tahribatsız muayene - Gözle muayene - Donanım
- TS EN 1330-10 Tahribatsız muayene - Terminoloji - Bölüm 10: Gözle muayenede kullanılan terimler
- TS EN ISO 17637 Ergitme kaynaklarının tahribatsız muayenesi - Ergitme kaynaklı birleştirmelerin gözle muayene
- TS EN ISO 5817 Kaynak - Çelik, nikel, titanyum ve bunların alaşımlarında ergitme kaynaklı (demet kaynağı hariç) birleştirmeler - Kusurlar için kalite seviyeleri
- ISO 11971 Çelik dökümlerin yüzey kalitesi için gözle muayene
Kuruluşumuz TÜRCERT Teknik Kontrol ve Belgelendirme A.Ş., tahribatsız muayene hizmetleri kapsamında gözle muayene hizmetlerini yetkin bir yönetici ve çalışan kadrosu ve güçlü bir altyapı ile birlikte sunmaktadır.