CE işareti, Avrupa Birliği tarafından, teknik mevzuat uyumu çerçevesinde 1985 yılında yayınlanan Yeni Yaklaşım Politikası kapsamında kullanılan bir işarettir. CE işareti, Yeni Yaklaşım Direktifleri kapsamına giren ürünlerin, bu direktiflere uygun koşulları taşıdığını göstermektedir. Ayrıca CE işareti taşıyan ürünler, ürünü üreten firma veya yetkili temsilcisi ya da direktifte zorunlu kılınmış ise üçüncü taraf olan uygunluk değerlendirme kuruluşu tarafından, gerekli uygunluk değerlendirme faaliyetlerinden geçtiğini kanıtlamaktadır.
Kısaca CE işareti, ürünlerin ilgili teknik düzenlemelere uygun olduğunu ve ürünlerin amacına uygun kullanılması durumunda insanların can ve mal güvenliğine, bitki ve hayvan varlığına ve çevreye zarar vermeyeceğini göstermektedir.
İlgili direktifler, CE işaretinin kullanılması için temel gereklerden bir kısmının veya tamamının karşılanmasını isteyebilir. Bunun yanında, bazı direktifler güvenlikten ayrı olarak elektromanyetik uyumluluk veya enerji verimliliği gibi farklı boyutlarla da ilgili olabilir.
Ülkemizde CE İşareti Uygulaması İle İlgili Durum Nedir
Avrupa Birliği ile ülkemiz arasında gümrük birliğini kuran 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı gereğince, malların serbest dolaşımını sağlamak ve ticarette teknik engelleri kaldırmak amacı ile yasal düzenlemelerimizin Avrupa Birliği ile uyumlu hale getirilmesi gerekmektedir. Bu çalışmalar Ekonomi Bakanlığı’nın koordinasyonunda yürütülmektedir. İlgili kamu kuruluşları tarafından sürdürülen uyum çalışmalarının bir kısmı tamamlanmış, bir kısmı ise devam etmektedir. Avrupa Birliği düzenlemeleri güncellendiğinde aynı şekilde ülkemiz tarafından da güncellemeler yapılmaktadır. Ürünlerin üzerine CE işaretinin konulması da bu çalışmalar arasında yer almaktadır.
Bu kapsamda yapılan çalışmalar arasında, 2001 yılında Ekonomi Bakanlığı tarafından Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun yayınlanmıştır. Daha sonra bu kanuna dayanılarak, aynı yıl şu yönetmelikler çıkarılmıştır:
- Uygunluk Değerlendirme Kuruluşları ile Onaylanmış Kuruluşlara Dair Yönetmelik
- CE Uygunluk İşaretinin Ürüne İliştirilmesine ve Kullanılmasına Dair Yönetmelik
- Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimine Dair Yönetmelik
- Teknik Mevzuatın ve Standartların Türkiye ile Avrupa Birliği Arasında Bildirimine Dair Yönetmelik
Ancak bu düzenlemelerin yapılması ile ürünlerde CE işareti kullanma zorunluluğu hemen başlamamıştır. Uyumlaştırılan yönetmeliklerin yürürlüğe girmesi yanında bu direktiflerin atıfta bulunduğu standartların da yayınlanması gerekmiştir. Bu ise Türk Standartları Enstitüsü tarafından yerine getirilmektedir. Bu nedenle ülkemizde CE işaretinin kullanılması için tek bir uygulama tarihi yoktur. CE işareti uygulaması, ilgili ürün mevzuatı yürürlüğe girdikçe başlamaktadır.
CE İşareti Kullanmak Neden Önemlidir
CE işareti, Yeni Yaklaşım Direktifleri kapsamında yer alan ürünlerin üzerine konulan bir işaret olduğundan, Avrupa Birliği ülkelerinde ve ülkemizde piyasaya sunulacak ürünlerin bu işareti taşıması zorunludur. Yani CE işareti, bu ürünlerin serbest dolaşıma çıkabilmesi için bir pasaport gibidir. Üzerinde CE işareti bulunması gerektiği halde bu işareti taşımayan ürünlerin Avrupa Birliği ülkelerine ihraç edilmesi mümkün değildir. Aynı durum ülkemizde iç piyasaya sunulacak ürünler açısından da geçerlidir.
CE işareti, Yeni Yaklaşım Direktifleri içinde yer alan ürünlerde kullanılmaktadır. Bu işaretinin ürün üzerine nasıl konulacağı, ürün ile ilgili direktiflerde açıklanmıştır.
Ürünlere CE İşareti Nasıl Konuluyor
Ürünlerin üzerine CE işaretinin konulmasından ve piyasaya sunulmasından imalatçı firmalar veya yetkili temsilcileri sorumludur. Eğer imalatçı firma veya imalatçı firmanın yetkili temsilcisi ülkemizde veya Avrupa Birliği ülkelerinde yerleşik değilse, bu durumda ürünü ithal eden firma ürün üzerine CE işareti taşıdığını teyit etmekten zorundadır. Yani ithalatçı firmalar, ithal edilen ürünlerin Avrupa Birliği normlarına uygun olduğunu garanti etmek zorundadır.
İmalatçı firmaların ürün üzerine CE işareti koymalarında ise farklı yollar bulunmaktadır:
- Genel olarak düşük risk taşıyan veya taşıdığı riskin boyutları kolayca anlaşılan bir kısım ürün grupları için, örneğin bazı makinalar için, direktifin temel gereklerine uygun olduğuna yönelik, imalatçı firmanın kendi düzenleyeceği uygunluk beyanı yeterlidir ve imalatçı firma ürün üzerine kendisi CE işaretini koyabilir. Söz konusu uygunluğu imalatçı firma bizzat sahip olduğu test imkanları ile tespit edebilir ya da başka herhangi bir kuruluşun olanaklarını kullanarak uygunluğu doğrulayabilir.
- Bazı tıbbi araçlar ve makinalar gibi diğer bir kısım ürünlerin ise onaylanmış kuruluşlar tarafından doğrulanması gerekmektedir. Onaylanmış kuruluşun inceleme sonucunda vereceği rapora istinaden imalatçı firmalar ürün üzerine CE işaretini koyabilir.
Onaylanmış Kuruluş Ne Anlama Geliyor
Yeni Yaklaşım Direktifleri kapsamında bir takım ürün grupları yüksek riskli kabul edilmiştir. Bu şekilde yüksek risk taşıyan ürünler için üretici firmanın veya temsilcisinin uygunluk beyanı yeterli değildir. Bu ürünlerin piyasaya sunulmadan önce, üçüncü bir taraf ve konusunda uzman olan, ayrıca Avrupa Birliği Resmi Gazetesi’nde yayınlanmış bir kuruluş tarafından uygunluk değerlendirmesi yapılması gerekmektedir.
Bu tür yüksek riskli ürünlerin test ve muayenelerini yapan ve uygunluk belgesi veren kuruluşlar, Avrupa Birliği’ne üye ülkeler tarafından altyapısı yeterli görülerek seçilirler. Bu kuruluşlara onaylanmış kuruluş denmektedir. Üye ülkeler tarafından belirlenen bu onaylanmış kuruluşlar Avrupa Konseyi’ne bildirilir. Avrupa Konseyi de diğer üye ülkelere duyurulması amacı ile onaylanmış kuruluşları Avrupa Birliği Resmi Gazetesi’nde yayınlar. Bu şekilde faaliyet gösteren onaylanmış kuruluşların isim ve adresleri, NANDO internet sitesinde de yayınlanmaktadır. Dolayısıyla onaylanmış kuruluşlar, teknik açıdan yetkin olmak zorundadır.
Nando, Avrupa Birliği’nin Yeni Yaklaşım Onaylanmış Kuruluşlar Organizasyonu Bilgi Sistemi’dir (http://ec.europa.eu/enterprise/newapproach/nando/).
Avrupa Birliği yasal düzenlemelerine uyum çalışmaları kapsamında ülkemize de bazı haklar verilmiştir. Bu çerçevede 2006 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı ile ülkemizin uyumlaştırdığı mevzuat kapsamında onaylanmış kuruluş atama hakkı bulunmaktadır. Bu şekilde yüksek riskli ürünler üreten ve ürünleri üzerine CE işareti koymak isteyen ülkemizdeki üretici ve ihracatçı firmalar, belgelendirme hizmetlerini ulusal kuruluşlardan alabilmektedir.
Ekonomi Bakanlığı tarafından, görevlendirilmesi uygun görülen aday onaylanmış kuruluşlara dair bildirimler, Avrupa Birliği’nin NANDO Bilgi Sistemi üzerinden Avrupa Komisyonu’na iletilmektedir. Ülkemizde mevcut durumda görev yapan kuruluşlara ve bu kuruluşların hangi alanlarda faaliyette bulunduğuna dair liste NANDO sisteminde yer almaktadır.
CE İşareti Gerektiren Yeni Yaklaşım Direktifleri Hangileridir
Yeni Yaklaşım Direktifleri ile, birçok ürün için sağlık ve güvenlik açısından standartlar getirilmiştir. Ürünlerin ilgili direktiflerde yer alan temel gereklere uygun olduğu ve gerekli işlemlerden geçtiği, üzerlerine konulan CE işareti ile kanıtlanmış olmaktadır. Uyum çalışmaları paralelinde ülkemizde de yayınlanan ve CE işareti gerektiren Yeni Yaklaşım Direktifleri aşağıda sayılmıştır:
- Gaz Yakan Cihazlar Yönetmeliği
- İnsan Taşımak Üzere Tasarlanan Kablolu Taşıma Tesisatı Yönetmeliği
- Yapı Malzemeleri Yönetmeliği
- Elektromanyetik Uyumluluk Yönetmeliği
- Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler İle İlgili Yönetmelik
- Sivil Kullanım Amaçlı Patlayıcı Maddelerin Belgelendirilmesi Piyasaya Arzı ve Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik
- Asansör Yönetmeliği
- LVD Alçak Gerilim Yönetmeliği
- Makine Emniyeti Yönetmeliği
- Ölçü Aletleri Yönetmeliği
- Tıbbi Cihazlar Yönetmeliği
- Sıvı ve Gaz Yakıtlı Yeni Sıcak Su Kazanlarının Verimlilik Gereklerine Dair Yönetmelik
- Otomatik Olmayan Tartı Aletleri Yönetmeliği
- Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği
- Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği
- Telsiz ve Telekomünikasyon Terminal Ekipmanları Yönetmeliği
- Gezi Tekneleri Yönetmeliği
- Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliği
- Oyuncaklar Hakkında Yönetmelik
Dünyanın birçok ülkesinden Avrupa Birliği ülkelerine yapılacak ürün satışlarında, üretici firmalar, Avrupa Birliği ülkelerinin kendi aralarında uyguladıkları şekilde, ürünlerin üzerine CE işareti koymak zorundadırlar. Avrupa Birliği pazarına ihracat yapılmak isteniyorsa, ürünlerin tasarımı ve üretim aşamalarında Yeni Yaklaşım Direktifleri esaslarına uygun faaliyet göstermeleri ve gerekli uygunluk değerlendirme süreçlerini bu direktiflere uygun şekilde gerçekleştirmeleri gerekmektedir.
CE İşaretleme Sisteminin Modüler Yapısı
CE İşaretleme Sistemi, uygunluk değerlendirme yöntemleri ve ürünlerin özelliklerini ve taşıdıkları riskleri dikkate alan modüler bir yapıya sahiptir. Ürünlerin tasarım ve üretim aşamalarında, ilgili direktif esaslarına uyulduğunu tespit etmek için, modüllerden en az birinin uygulanması gerekmektedir.
A’dan H’ye kadar isimlendirilen bu modüller, belli risk gruplarını içermektedir ve ürünleri risk derecelerine göre sınıflandırmıştır.
Esas olarak,
· Düşük riskli ürünlerin uygunluk değerlendirmesi için gerekli olan test ve belgelendirme çalışmaları, doğrudan üretici firma tarafından yapılır.
· Yüksek riskli ürünlerin uygunluk değerlendirmesi için gerekli olan test ve belgelendirme çalışmaları, Avrupa Birliği tarafından onaylanmış kuruluşlar tarafından yapılır.
Kısaca bu modüllerin özelliklerine bakılacak olursa:
- Modül A: İç Üretim Kontrolü
Tasarım ve üretim aşamalarını içeren bu modülde üretici firma, ürünün tasarım, üretim ve kullanım koşullarını açıklayan bir teknik doküman hazırlar ve ürünün ilgili direktiflere uygun olduğunu kendisi beyan eder. Onaylanmış kuruluşa gitmeye gerek yoktur.
- Modül B: Tip İncelemesi
Bu modül ürünün sadece tasarım aşaması ile ilgilidir. Genellikle uygunluk beyanı ile birlikte kullanılır. CE işareti aranmaz.
- Modül C: Tipe Uygunluk Beyanı
Bu modül ürünün sadece üretim aşaması ile ilgilidir. Tek başına yeterli değildir. Modül B’den sonraki adımdır. Ürünün ilgili direktif gereklerine uyduğunu kanıtlamak için üretici firma uygunluk beyanında bulunur ve ürününe CE işareti koyar.
- Modül D: Üretim Kalite Güvencesi
Bu modül de üretim aşaması ile ilgilidir ve Modül B’yi takip eder. Üretim sürecinin onaylanmış bir kuruluş tarafından test edilmesini ve onaylanmasını içerir. İzlediği süreç ISO 9000 standardı ile benzerlik gösterir. Üretim süreci ile ilgili bir kalite güvence sistemidir.
- Modül E: Ürün Kalite Güvencesi
Bu modül de üretim aşaması ile ilgilidir ve Modül B’yi takip eder. Ürünün onaylanmış bir kuruluş tarafından test edilmesini ve onaylanmasını içerir. İzlediği süreç ISO 9000 standardı ile benzerlik gösterir. Üretim süreci ile ilgili bir kalite güvence sistemidir.
- Modül F: Ürün Doğrulaması
Bu modül de üretim aşaması ile ilgilidir ve Modül B ile birlikte kullanılır. Onaylanmış bir kuruluş, ürünün teknik dokümanlara veya tip incelemesindeki tanımlara uygunluğunu denetler ve uygunluk belgesi verirse üretici firma ürününe CE işareti koyabilir.
- Modül G: Birim Doğrulaması
Bu modül ürünün tasarım ve üretim aşamalarını kapsar ve onaylanmış kuruluş, ürünün ilgili direktiflere uyduğunu gösteren uygunluk belgesi verirse üretici firma ürününe CE işareti koyabilir.
- Modül H: Tam Kalite Güvencesi
Bu modül ürünün tasarım ve üretim aşamalarını kapsar ve onaylanmış kuruluş, ürünün ilgili direktiflere uyduğunu tespit eder ve kalite yönetim sisteminin uygulandığını görürse, uygunluk belgesi verir. Üretici firma bundan sonra ürününe CE işareti koyabilir.
CE İşaretleme Sisteminin Yararları
Ürünleri üzerine CE işaretini iliştiren firmaların kazanımları çok fazladır. Örneğin,
- Bu ürünler Avrupa Birliği ülkelerinde serbest dolaşım ve pazarlama imkanına sahiptir.
- Avrupa Birliği ülkeleri dışında uluslararası piyasalarda da bu ürünlerin güvenilirliği kanıtlanmış olur.
- CE işareti, ürünlerin Avrupa Birliği düzenlemelerine uygun olduğunu gösterir.
- CE işareti bir kalite belgesi veya garanti belgesi değildir. Yine de ürünlerin kaliteli oldığunun bir ifadesidir.
- CE işaretini taşıyan ürünler, direktifler ile ilgili yasal gerekçeler ileri sürülerek geri çevrilemez.
Kuruluşumuz TÜRCERT Teknik Kontrol ve Belgelendirme A.Ş., CE İşareti Avrupa Uygunluk Belgesi belgelendirme çalışmaları ile ilgili tereddüt duyulan her konuda yardımcı olmaya hazırdır.