Bir yazılım projesi, süreçlerin doğru şekilde tanımlanması ve yönetilmesi ile hayata geçer. Başarılı bir yazılım geliştirme sürecinden bahsedebilmek için süreçlerde her aşamanın detaylı bir şekilde planlanması ve süreçlerin sağlıklı bir şekilde yönetilmesi gerekmektedir.
Genel olarak bakıldığında yazılım projelerinde temel süreçler şunlardır: projenin analiz edilmesi, tasarımın yapılması, kodlanması ve yazılım testlerinin yapılması. İlk aşamada projenin gereksinim duyduğu ana modüller analiz edilmeli ve projenin amaçları ve hedefleri ortaya konmalıdır. Projenin kullanıcıya yönelik yararları değerlendirilmelidir. Projede zaman alacak önemsiz veya etkisiz talepler bir sonraki faza bırakılmalıdır. Kullanılacak yazılım dili, yazılım mimarisi ve sunucu gereksinimleri tespit edilmelidir. Tasarım yapılırken, istenen projenin web tabanlı, mobil veya masaüstü olmasına göre hareket edilmelidir. İhtiyaç duyulan modüller tasarlanmalı ve kolay kullanım sunduğu analiz edilmelidir. Kullanıcılara istediği sonuca en kısa yoldan ulaşması hedeflenmelidir. Kodlama aşamasında güçlü bir yazılım mimarisi tercih edilmeli ve yazılımın, sonradan gelecek taleplere kolay cevap vermesi sağlanmalıdır.Modüllerin hızlı çalışmasını sağlamak için en iyi uygulamalar üzerinde araştırma yapılmalıdır. Nihayet son aşama olan yazılım testleri sırasında, kullanıcıların taleplerinin karşılanıp karşılanmadığı araştırılmalıdır. Bu arada güvenlik testleri de yapılarak, sistem açıkları kapatılmalıdır. Bir de stres testleri yapılarak sistemin dayanıklılığı test edilmelidir.
Bilgi teknolojileri, ülkemizde ve dünyada her geçen gün büyümekte ve gelişmektedir. Bu çerçevede özellikle yazılım süreçlerinin, planlanabilir olması, ölçülebilir olması ve izlenebilir olması daha fazla önem kazanmaktadır. Bilgi teknolojilerini kullanan her kuruluş, başarılı olmak için, proje planlaması, risk planlaması, görev dağılımı, ölçümleme, bakım ve onarım ve tedarik süreçlerini iyi belirlemiş olmalıdır.
Yazılım çalışmalarının, geliştirilirken veya kullanılırken geçirdiği bütün aşamalar, yazılım geliştirme yaşam döngüsü olarak ifade edilmektedir. Yazılım ile ilgili ihtiyaçlar sürekli olarak değişmekte ve genişlemektedir. Böyle bir döngünün olması kaçınılmazdır. Genel olarak bu döngünün adımları şu şekilde belirlemiştir:
- Planlama. Bu aşamada ihtiyaçlar belirlenir, fizibilite çalışmaları yapılır ve çalışma planı hazırlanır.
- Analiz. Bu aşamada sistem ihtiyaçları ve fonksiyonları detaylı olarak çıkarılır.
- Tasarım. Bu aşamada kullanıcı taleplerine yanıt verecek yazılım çalışmalarının temel yapısı ortaya çıkarılır.
- Gerçekleştirim. Bu aşamada kodlama, test ve kurulum çalışmaları yapılır.
- Bakım. Bu aşamada yazılımın teslim edilmesinden sonra çıkan hatalar giderilir ve yeni talepler ilave edilir.
SPICE Standardı Ne Demektir?
SPICE, İngilizce International Standard for Software Process Assessment ifadesinin baş harflerinden meydana gelen bir tanımlamadır. Yazılım sürecini değerlendirmek için uluslararası standart anlamına gelmektedir.
Uluslararası Standartlar Organizasyonu (ISO) ve Uluslararası Elektroteknik Komisyonu (IEC) 1995 yılında biraraya gelerek yazılım projelerinde süreçlerin iyileştirilmesi ve yazılımda kalitenin yükseltilmesi amacı ile çalışmalar yapmışlar ve sonunda SPICE standardını ortaya çıkarmışlardır. Bu standart, yazılım süreç değerlendirmesi için oldukça kapsamlı bir çerçeve sunmaktadır. Standart yapısı içinde yazılım süreç yeteneğini ölçümleyen seviyeler şunlardır: eksik (tamamlanmamış) seviye, yapılan seviye, yönetilen seviye, kurulmuş seviye, öngürülebilen (ölçülen) seviye ve sürekli iyileşen seviye.
Ülkemizde ilk defa 2010 yılında bir teknoloji firması, Türk Standartları Enstitüsü’ne müracaat ederek, kısaca yazılım süreçlerini iyileştirme ve yeteneklerini belirleme anlamına gelen SPICE değerlendirmesini talep etmiştir. Türk Standartları Enstitüsü bu değerlendirmeyi yapmış ve firmaya SPICE Belgesi vermiştir. Bu çalışma, ülkemizde yazılım kalitesi kavramının önemsenmesi ve olgunlaşması bakımından önemli bir adımdır.
Bugün dünyada elliye yakın ülkede SPICE değerlendirme ve belgelendirme çalışmaları yapılmaktadır. SPICE standardı en fazla Avrupa ülkelerinde, Japonya’da, Kore’de, Avustralya’da ve Brezilya’da yaygındır. Zamanla SPICE standardının kapsamı genişlemiş ve sadece yazılım sektöründe değil, otomotiv, havacılık, savunma, tıp ürünleri, servis yönetimi ve benzer sektörlerde de uygulanmaya başlanmıştır.
Kısaca SPICE standardı, yazılım süreçlerinin iyileştirilmesini ve yazılımın kaliteli olmasını amaçlamaktadır. SPICE standardının hedefi, farklı yazılım süreç değerlendirme modelleri ve yöntemleri arasında ortak kriterler sağlamaktır. Bu şekilde belgelendirme çalışmaları ile değerlendirmelerin sonuçları ortak bir dile kavuşmuş olmaktadır. Standardın referans modeli, iyi bir yazılım mühendisliği için esas olan temel hedefleri üst seviyede tarif etmektedir. Bu sayede yazılım geliştirme, işletme ve yazılım destek yeterliliği oluşturmak isteyen bütün yazılım firmalarına uygulanabilir niteliktedir. SPICE standardı, belli bir kuruluş yapısı, yönetim anlayışı, yazılım teknolojisi, geliştirme metodolojisi veya yazılım yaşam döngüsü modeli aramamaktadır. Bu referans modelin mimarisi, yazılım süreçleri yönetiminin sürekli iyileştirmesi ve geliştirilmesi için uygundur.
ISO 15504 Yazılım Süreç Değerlendirme Sistemi Nedir?
Günümüz teknoloji çağını yaşıyor. Bugün teknolojinin hızlı gelişimi ve sermaye, firma sayısı, deneyim ve işgücünün artması, ülkemizin rekabet gücünün artmasında önemli faktörlerdir. Bu hızlı büyümenin daha sürdürülebilir ve kalıcı olması için, yazılım süreçlerinde planlanabilirlik, ölçülebilirlik ve izlenebilirlik özellikleri önem kazanmaktadır. Firmaların hedeflerine ulaşabilmelerinde proje planlaması, risk planlaması, ölçekleme, rol paylaşımı, tedarik, bakım ve onarım gibi süreçlerin ve bunların alt süreçlerinin iyi tanımlanması gerekmektedir.
SPICE TS ISO/IEC 15504 Yazılım Süreç Değerlendirme Sistemi standardı, yazılım süreçlerinin iyileştirilmesi, süreçlerin yetenek seviyelerinin ve olgunluk seviyelerinin tespit edilmesi için tasarlanmış uluslararası bir standarttır.
Yazılım süreçlerinin değerlendirilmesi için bir altyapı standardı olan ISO 15504 standardı şu amaçlar için kullanılmaktadır:
- Firmaların bugün itibariyle sahip oldukları ve uyguladıkları yöntemleri iyileştirmek
- Belli ihtiyaçlar doğrultusunda firmanın değerlendirmesini yapmak
- Belli bir sözleşme çerçevesinde tedarikçi firmanın gereksinimlere uygun olduğunu değerlendirmek
ISO 15504 standardı, ya da SPICE standardı, bu değerlendirmelerin kendi içinde tutarlı ve yeterli olduğunu ve tekrarlanabilir olduğunu garanti altına almak için bir model oluşturmaktadır. Bu model değerlendirme yapanların uyması gereken kriterleri de tanımlamaktadır. Bu nedenle bu standardı uygulayan firmaların dışarıdan denetlenme ihtiyacı da ortadan kalkmaktadır.
ISO 15504 Standardının (SPICE Standardının) Faydaları Nelerdir?
Yazılım projesinin ortaya konması, projenin tasarım çalışmalarının yapılması, yazılımın gerçekleştirilmesi ve testlerinin yapılması, kalite güvence testlerinin ve sistem stres testlerinin yapılması, geliştirme faaliyetlerinin alt süreçleridir. Bu süreçlerin değerlendirilmesi, süreç iyileştirme ihtiyacını ve süreç yeteneğini belirler. Süreç değerlendirme çalışmaları, firmanın hedefinin ne olduğunu, hedefin nersinde olunduğunu ve hedefe doğru bir ilerleme sağlanıp sağlanmadığını belirleyen faaliyetlerdir.
Süreç değerlendirme çalışmalarında şunlar hedeflenmektedir:
- Firmanın süreçlerini iyileştirebilmek için mevcut süreçlerin durumunu anlamak
- Firmanın mevcut süreçlerinin, belli bir standarda uygun olup olmadığını anlamak
ISO 15504 Belgesi ya da SPICE Belgesi almanın firmaya sağladığı kazanımlar şunlardır:
- Firmanın yazılım kalitesinin değerlendirilmesi, yeteneğinin belirlenmesi ve iyileştirilmesi açısından sistematik bir işleyişe sahip olduğunu kanıtlar.
- Firmada, yazılım kalitesinin gelişmesini ölçmeyi sağlıyan bir yapı bulunduğunu kanıtlar.
- Firmada sürekli iyileşme kültürünün yerleşik olduğunu ve bunun devam ettirilmesi için gerekli adımların atıldığını kanıtlar.
- Firmanın temel faaliyet alanındaki iş hedeflerini karşılayacak süreçlerinin, mühendislik yaklaşımı ile tasarlandığını kanıtlar.
- Firmanın, kaynaklarını en iyi şekilde kullandığını kanıtlar.
Bunun yanında SPICE standardı, çeşitli büyüklükteki firmalar ve her türlü uygulama alanları için kullanılabilir. Aynı zamanda firmalar arasında daha somut bir karşılaştırma yapılmasına da olanak tanır.
Kuruluşumuz TÜRCERT Teknik Kontrol ve Belgelendirme A.Ş., ISO 15504 Yazılım Süreç Değerlendirme Sistemi (SPICE) belgelendirme çalışmalarını, ulusal ve uluslararası akreditasyon kuruluşlarından aldığı yetkiye dayanarak gerçekleştirmektedir.