Ormanlar ve ağaçlar olmadan sağlıklı bir çevrenin sürdürülmesinden bahsetmek mümkün değildir. Ormanların, havanın ve suyun temizlenmesinde, erozyonun ve sellerin önlenmesinde, toprağn zenginleşmesinde, kuşlara, hayvanlara ve bitkilere yuva oluşturmasında, insan yaşamına sayısız yararları olmaktadır. Kaynak oluşturması ve sağlıklı bir çevreyi desteklemeleri açısından ormanlara iyi bakılması, kurallara uygun şekilde ve akıllıca kullanılması gerekmektedir. Ancak ne yazık ki orman kaynakları, tek tek insanlar kadar sanayiciler tarafından da kullanılmakta, bütün dünyadaki ormanlar bir daha yetişmelerine fırsat bırakılmadan hızlı bir biçimde yok edilmektedir.
Ormanların sürdürülebilir şekilde kullanımı gün geçtikçe daha önemli hale gelmiştir. Sürdürülebilir orman yönetimi demek, bir yandan gelecek nesiller için ormanları korumak anlamına gelirken bir yandan da ormanları günlük ihtiyaçları karşılayacak şekilde kullanmak anlamına gelmektedir. Ormanların sürdürülebilir şekilde kullanımı için heryerde aynı yöntemi uygulamak elbette mümkün değildir. Her ülke ve her toplum, kendileri ve ormanları için en iyi işleyecek yöntemi bulmak zorundadır. Bu şekilde sürdürülebilir orman yönetimi planları yapılırsa, kara verme noktasında bulunan kişilere, ormanları en iyi nasıl kullanabilecekleri ve koruyabilecekleri konusunda destek olacaktır. Ormanlar ancak bu şekilde alınacak önlemlerle tehditlere karşı direnmiş olacaktır. Ancak sürdürülebilir orman yönetiminin en önemli noktası, o bölgede yaşayan insanların da ormanları kullanma ve koruma konusunda bilinçli olmalarının sağlanmasıdır.
Ormanları ve orman kaynaklarını kullanma ihtiyacı ile bunları gelecek nesiller için koruma ihtiyacı arasında önemli bir denge bulunmaktadır. Ormanlar aşırı derecede ve sorumsuzca kullanıldığı takdirde uzun dönemde büyük zararlar ortaya çıkacaktır.
Hem dünyada hem de ülkemizde doğayı korumak ve çevreyi kollamak bilinci, her geçen gün yükselmektedir. Ormanların korunmasına verilen önem de gittikçe artmaktadır. Artık birçok sanayi kuruluşu, üretimde kullandıkları hammadde ve yarı işlenmiş ürünlerin, iyi yönetilmiş ormanlardan temin edilmesi konusunda hassasiyet göstermektedir.
İyi Yönetilmiş Ormanlar Ne Demektir?
Bir kısım orman ürünleri üreten, dağıtan ve kullanan firmalar 1990 yılında Kaliforniya’da bir araya gelerek, iyi yönetilmiş ormanlar konusun ilk çalışmaları başlatmıştır. Bu çalışmalara çevre ve insan hakları konusunda çalışan sivil toplum kuruluşları da katılmıştır. Bu şekilde kurulan Orman Yönetim Konseyi (The Forest Stewardship Council, FSC), sorumlu ve sürdürülebilir bir orman yönetimi için girişimlere başlamıştır. Bu kuruluş kısa sürede, kar amacı gütmeyen ve uluslararası alanda faaliyet gösteren bir kuruluş haline gelmiştir.
Orman Yönetim Konseyi (FSC), insanların bir araya gelmesi ve kötü orman politikalarının önüne geçmesi ve orman yönetim sistemlerinin dünya genelinde yaygınlaşmasını sağlamaya çalışmaktadır.
Bu kuruluşun temel hedefi, yeryüzündeki bütün ormanların sistemli ve akıllı politikalarla yönetilmesini teşvik etmektir. Bu amaçla sürdürülebilir orman yönetimi ilkelerini tespit ederak, ormancılığın bu ilkelere uygun olarak yürütülmesini sağlamaya çalışmaktadır. Yapılan herşey, orman alanlarını korumak ve ormanların kalıcı varlığını sürdürmek içindir.
Ormanların iyi yönetilmesi ve sürdürülebilir orman yönetimi konusunda ilk adımlar, 1992 yılında Brezilya’nın Rio de Janerio şehrinde düzenlenen Dünya Zirvesi’nde atılmıştır. Bu zirvede orman türlerinin yönetilmesi, korunması ve sürdürülebilir şekilde geliştirilmesi konusunda fikir birliğine varılmış ve yasal bir bağlayıcılığı olmayan bir prensip kararı alınmıştır. Toplantıda, orman kaynakları ve orman alanlarının, mevcut ve gelecek nesillerin ekonomik, sosyal, ekolojik ve kültürel ihtiyaçlarını karşılayabilmesi için sürdürülebilir şekilde yönetilmesi gerektiği konusunda görüş birliği sağlanmıştır. Ormanları, hava kirliliği, yangın, zararlı böcekler ve hastalık gibi tehlikeli etkilerden korumak için uygun tedbirler alınmalıdır.
CoC, Koruma Zinciri Belgesi Ne Demektir?
Günümüzde, orman ürünleri üzerinde görülen FSC etiketi, herhangi bir orman ürününü alırken, tüketicinin tercih yapmasını kolaylaştıran bir faktördür. Bu etiketin ifade ettiği başka anlamlar da bulunmaktadır. Örneğin FSC etiketi, gittikçe tehlikeli bir hal alan böcek ilaçlarının kullanımının ve genetik yapısı ile oynanmış ağaçların yetiştirilmesinin engellenmiş olduğunu göstermektedir.
Orman Yönetim Konseyi, bu şekilde belirlenen standartlara uygun orman ürünlerinin üretildiğini kanıtlamak amacı ile belgelendirme çalışmaları başlatmıştır. Koruma Zinciri Belgesi (Chain of Custody Certification, CoC) adı verilen bu belgelendirme sistemi, ürünlerin ormanlardan hammadde temininden başlayarak üretim, dönüşüm, dağıtım ve tüketiciye ulaşmasına kadar kesintisiz olarak izleyen bütün süreçleri içine almaktadır. Tüketici bu şekilde ürünlerin kaynağı hakkında bilgi almış olur. FSC-CoC Belgesi, doğru ürünün doğru yöntemler kullanılarak üretildiğini garanti etmektedir.
Bu arada Orman Yönetim Konseyi, yılda en az bir kere, FSC-CoC Belgesi’ne sahip firmaların faaliyetlerini kontrol etmekte ve sistemin sürdürülebilir olmasına çalışmaktadır.
Bugün dünya genelinde FSC-CoC Orman Yönetim Sistemi kapsamında belge verilen alan büyüklüğü 107 milyon hektarı bulmuştur. Bu alanın yüzde 60’a yakını doğal ormanlardan, yüzde 35’e yakını yarı doğal ve fidanlık alanlardan, yüzde 10’a yakını ise fidanlık alanlardan meydana gelmektedir.
Ormanların belgelendirilmesi ile birlikte ormandan çıkan ürünlerin de belgelendirilmesi gerekmektedir. Belgelendirme kuruluşları, belgeli orman hammaddesini kullanan firmaları denetleyerek üretici firmalar için de belge düzenlemektedir. FSC-CoC Orman Yönetim Sistemi, belgeli orman ürünlerinin tüketicilere ulaşmasına kadar olan bütün süreçlerini kapsamaktadır.
FSC-CoC standardı, ISO 9001 Kalite Yöntemi Sistemi standardı ile benzerlik gösterir ancak ağırlıklı olarak orman ürünlerini kullanarak üretim yapan veya bu ürünleri tedarik eden firmalara yönelik hazırlanmış bir standarttır. Bu standart, iyi yönetilmiş ormanlardan sağlanan ürünlerin kullanılmasını gerektirmektedir.
FSC-CoC Belgesi, belgeli orman ürünlerinin, belgeli, yani iyi yönetilmiş ormanlardan geldiğini ve bu ürünlerin, tedarik zincirinin herhangi bir sürecinde, belgeli olmayan orman ürünleri ya da kaynağı belli olmayan ürünler ile karışmadığını göstermektedir.
Artık çevresel koşullara uygun orman yönetimi sayesinde ürünler, ormanların verimliliğine, biyolojik çeşitliliğine ve ekolojik süreçlerine zarar vermeden elde edilmektedir. Bugün bir orman ürününün iyi yönetilmiş bir kaynaktan elde edildiğini kanıtlamanın en doğru yolu, işletmede FSC-CoC Orman Yönetim Sistemi’ni kurmaktır. Daha da önemlisi sadece bu sistemi kurmak yetmemektedir. Aynı zamanda sürekli uygulamak gerekmektedir.
FSC-CoC Belgesi Firmalara Ne Kazandırır?
İşletmelerinde FSC-CoC Orman Yönetim Sistemi standardını kuran ve uygulayan firmalar, akredite olmuş bir belgelendirme kuruluşuna başvurarak kendilerine belge verilmesini talep edebilirler. FSC-CoC belgelendirme çalışmaları, akredite belgelendirme kuruluşları tarafından yapılmaktadır. Orman Yönetim Konseyi (FSC), doğrudan kendisi belge düzenlememektedir. Bu şekilde ilgili standartları belirlerken tarafsızlıklarını korumuş olmaktadır. Orman Yönetim Konseyi, dünyadaki orman alanlarının ve orman kaynaklarının doğru şekilde yönetilmesini sağlamak, bununla ilgili yöntemleri belirlemek, standartları tespit etmek, bu standartların uygulandığını bağımsız ve akredite kuruluşlar aracılığı ile denetlemek ve izlemek için çaba göstermektedir.
FSC-CoC Belgesi almak isteyen firmalar, öncelikle işletmelerinde bu standardı uygulamak zorundadır. Bu çerçevede kritik kontrol noktaları belirlenmiş ve belgeli ürünlerle belesiz ürünlerin birbirine karışma riski ortadan kaldırılmış olmalıdır. Ayrıca diğer yönetim sistemlerinde olduğu şekilde dokümantasyon tamamlanmış olmalıdır. Eğer işletmede daha önce bir Kalite Yönetim Sistemi kurulmuş ve uygulanıyor ise entegrasyon çok kolaydır.
FSC-CoC Belgesi’nin önemi, insanlarda bu bilincin artması ile paralel olarak artıyor. Tüketiciler ne kadar, kullandığı ürünün iyi yönetilmiş ve sürdürülebilir kaynaklardan sağlandığını görmek isterse, FSC-CoC Belgesi olan firmaların avantajı da o kadar yükselmektedir. Bu belge sayesinde ürünlerin yasal ve iyi idare edilmiş kaynaklardan sağlandığı ve gelecek nesillere sağlıklı ormanlar bırakmak için çaba gösterildiği kanıtlanmış olmaktadır. Bu da firmaya itibar kazandırmaktadır.
Kuruluşumuz TÜRCERT Teknik Kontrol ve Belgelendirme A.Ş., FSC-COC Orman Yönetim Sistemi ve belgelendirme çalışmaları ile ilgili tereddüt duyulan her konuda yardımcı olmaya hazırdır.