Normal olarak bir çalışma ortamında gerilim bulunan bölümler ve gerilim bulunmayan bölümler arasında bir yalıtım sağlanmalıdır. Bu yapılmadığı zaman, elektrik enerjisinin bulunmaması gereken yerlere elektrik akacaktır. Bu da can güvenliği açısından tehlike demektir. Aynı şekilde elektrik ile çalışan cihazlar içindeki bölümler arasında da yalıtkanlık sağlanmalıdır. Cihazların normal çalışması için bu çok önemlidir.
Yalıtımda kullanılan maddeler, yani yalıtkan maddeler, ısı, ses ve elektrik akımını çevreye iletmeyen maddelerdir. Yalıtkan maddeler, kullanıldıkları alanlara göre farklılık gösterebilirler. Örneğin ses için iyi bir yalıtkan olan madde, elektrik akımını çok kolay geçirebilir. Bu nedenle kullanım alanlarına uygun yalıtkan kullanılması önemlidir.
Elektrik yalıtkanları, kısaca elektriği iletmeyen maddelerdir. Aslına bakılacak olursa her madde iletkendir (bu arada insan vücudu da bir iletkendir). Ancak maddelerin belli bir dayanma gücü bulunmaktadır. Buna yalıtkanlık direnci denir. Yalıtkanlık direncinin üzerinde elektrik akımıolursa, madde bir iletken olarak davranır, yani elektriği iletir. Bir maddenin yalıtkanlık direnci, bu işe uygun cihazlar kullanılarak test ve kontrol edilmektedir.
İzolasyon direnci hesaplanırken, direnci ölçülecek sisteme sabit bir gerilim uygulanır ve akım ölçülür. İzolasyon direnci, bu gerilim ve akımın oranıdır. İzolasyon direnci ölçümü, hemen hemen her türlü elektrikli cihazın, hem üretim aşamasında hem de servis aşamasında uygulanan bir testtir. Bu ölçümlerin yapılma amacı, insan sağlığını tehdit eden bir durum olup olmadığını tespit etmektir.
İzolasyon ve Yalıtkanlık Testi Yaptırmanın Önemi
İzolasyon test cihazları, her hangi bir iletkenin yalıtkanlık direncini ölçmeye yarayan test cihazlarıdır. Bu cihazların çalışma esası, farklı kademelerde doğru akım üreten bir jeneratör olmalarıdır. İzolasyon test cihazları, büyük motorların izolasyon direnç testlerini yapmak için kullanılmaktadır. Ayrıca alçak gerilim, orta gerilim ve yüksek gerilim kablolarının, yüksek gerilim jeneratörlerinin, transformatörlerin ve elektrikli cihazların izolasyon direnç testlerinde de kullanılmaktadır.
İzolasyon test cihazları ile çok hızlı sonuç elde etmek mümkündür. Elektrik mühendislerinin en çok kullandıkları cihazdır. Bu cihazlar çok geniş bir alanda kullanım imkanı vermektedir. Farklı kademe ayarları ile uygun olan kademe kolayca seçilebilir. Çok yüksek değerde izolasyon direnç değerlerini ölçmek mümkündür. Elde edilen veriler, bilgisayar için hazırlanan özel yazılımlar ile analiz edilebilir.
Elde edilen sonuçlar yüksek çıkarsa, bu sonuç izolasyonun iyi olduğunu gösterir. Aksi halde tesisatın pek de sağlıklı olduğu söylenemez. İzolasyon direnci, belli standartların altında olan bir sisteme, çalışanların sağlığını ve güvenliğini tehlikeye atmamak için hiçbir şekilde elektrik verilmemelidir.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’nin, bakım, onarım ve periyodik kontroller ile ilgili hususlar başlıklı ekinde (Ek-III), izolasyon ve yalıtkanlık testleri, tesisatlar konusuna girmektedir. Buna göre bu tür testleri yapacak kişilerin mutlaka elektrik mühendisleri, elektrik teknikerleri veya yüksek teknikerler olması gerekmektedir.
Kısaca elektrik ile çalışan cihazlarda bağlantılar iletken teller ile yapılır. Elektriğin cihazlara iletimi sırasında akım bu iletken teller içinden geçerken bazı nedenlerle başka yollara sapabilir. Bu durumdaki cihazların çalışması insanlar için ciddi tehlikeler doğurur. İletken tellerin yalıtımı, içinden geçen akımın başka yollara sapmaması içindir. En basit yalıtım örneği kablolardır. Yalıtkan maddelerin elektrik akımına karşı gösterdiği dirence yalıtkanlık direnci denir. Yalıtkanlık direncine yalıtım direnci veya izolasyon direnci dendiği de olur.
Kuruluşumuz TÜRCERT Teknik Kontrol ve Belgelendirme A.Ş. izolasyon ve yalıtkanlık test hizmetlerini yetkin bir yönetici ve çalışan kadrosu ve güçlü bir altyapı ile birlikte sunmaktadır.