IRIS standardı, demiryolu sektörü için geliştirilen ve uluslararası alanda kabul gören bir kalite yönetim sistemidir. İngilizce International Railway Industry Standard ifadesinin kısaltması olan IRIS, vagon veya lokomotif gibi yürüyen aksamları üreten ve sinyalizasyon sistemlerini kuran üretici firmaları ve bu firmaların tedarikçilerini ilgilendiren, tamamen demiryolu uygulamalarına özel geliştirilmiş bir standarttır. ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi temelleri üzerine kurulan bu standardın amacı, demiryolları sektöründe tüm tedarikçi zincirinde yüksek kalite oluşturmaktır.
IRIS ilk olarak 2005 yılında oluşturulmuş, arkasından 2007 ve 2009 yıllarında iki kere revize edilmiştir. Bu standart, işletmelere etkin ve sürekli gelişime açık bir kalite değerlendirme imkanı sunmaktadır. İşletmeye uluslararası itibar kazandırmaktadır. Diğer standartlar ile hızlı ve kolay bir şekilde entegrasyon sağlamaktadır. İşletmenin karlılığını ve rekabet gücünü arttırmaktadır. Artık ulusal ve uluslararası açılan ihalelerde IRIS Belgesi zorunlu olan bir belge olarak aranmaktadır.
İşletmeler IRIS koşullarına uygun bir kalite yönetim sistemi kurduktan sonra, bağımsız ve akredite bir belgelendirme kuruluşuna müracaat ederek, IRIS Belgesi talep edebilir. Gerekli denetim çalışmalarından sonra sonuçlar olumlu bulunursa, işletme IRIS Belgesi’ne hak kazanır. Alınan belgenin geçerlik süresi üç yıldır. Ayrıca her yıl belgelendirme kuruluşu tarafından ara denetimler yapılır.
Demiryolu Sektöründe ISO 9001 Standardı
Yukarıda sözü edilen IRIS standardının temelinde tamamen ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi standardı bulunmaktadır. Bu nedenle IRIS bir kalite standardıdır. Demiryolu işletmeleri, 20 civarında ana gruba ayrılmıştır. Ancak IRIS standardı bir sistem standardıdır. Tek başına bir ürüne yönelik tasarlanmamıştır. Bu yüzden bu belgenin alınması birçok değişkene bağlıdır. Örneğin, işletmenin iç dinamikleri, yasal düzenlemeler, müşteri talepleri, işletmenin yetkin personel ve ekip yapısı, etkin bir proje yönetimi, hazırlanan dokümantasyonun etkinliği, işletmenin teknolojik altyapısı ve üst yönetimin kararlılığı önemli faktörlerdir.
Bu arada IRIS, uluslararası demiryolu sektörü standardı, yabancı ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de, 2010 yılında yayınlanan Yurtiçinde Üçüncü Şahıslarca Üretilen Yük Vagonu ve Vagon Ana Aksamlarının Teknik Kabulü Hakkında Yönetmelik gereğince, demiryolu ihalelerinde zorunlu olarak aranmaktadır.
Demiryolu Kalite Belgesi talep eden, bu arada ISO 9001 standartları konusunda daha ayrıntılı bilgiler almak isteyen işletmeler, kuruluşumuz TÜRCERT Teknik Kontrol ve Belgelendirme A.Ş., yönetici ve çalışanlarına vakit geçirmeden müracaat etmelidir.